Udalsarea 2030, udalerri jasangarrien euskal sareak bere Batzorde Teknikoaren 68. bilera egin zuen atzo Gasteizko Europa Biltzar Jauregian. Bertan, tokiko eta eskualdeko erakundetako 81 ordezkari bildu ziren. Jardunaldian zehar, Euskadin lurzorua babesteko estrategiak, klimatizazioari buruzko proiektuak eta tokiko erakundeentzako aukerak partekatu ziren, kontratazioari eta erosketa berdeari dagokienez.

Jardunaldian zehar, Euskadin lurzorua babesteko estrategiak, klimatizazioari buruzko proiektuak eta tokiko erakundeentzako aukerak partekatu ziren, kontratazioari eta erosketa berdeari dagokienez.

Ongietorria María José Madeira Arabako Foru Aldundiko Ingurune Naturaleko zuzendariak egin zuen. Bertan, “Euskadi jasangarriago bat eraikitzeko tokian tokitik lan egiten duten talde teknikoen lana” nabarmendu nahi izan zuen. Zentzu horretan, Udalsarea 2030 eta atxikitako erakundeak "sare baliotsu hau sendotzera" animatu zituen.

Hasiera gisa, Agate Goyarrolak eta Itxaso Bengoetxeak, Udalsarea 2030en idazkaritza tekniko gisa, sareak hiru hilabete hauetan egin dituen jarduerak aurkeztu zituzten. Besteak beste, Lea-Artibain (Bizkaia) eta Arabako Lautadan egindako eskualde-topaketak. Guztira 23 parte-hartzaile izan ziren, haien artean alkateak, zinegotziak eta teknikariak. Emisio txikiko eremuen esparrua ere aztertu zen, hiru hiriburuetako (Getxo, Barakaldo eta Irun) eta Iparraldeko ordezkariak bilduta.

Era berean, Udalsarea 2030ek laster sustatuko dituen hainbat jarduera eta ikastaro aurkeztu ziren. Uztailaren 3an, udalentzako jardunaldi bat egingo da Bizkaia Plazan. Bertan, Udalsarea 2030ek egindako “Udal-hondakinen tasak egiteko gida” aurkeztuko da. Gida horren helburua da toki-erakundeei laguntza teknikoa ematea lege-eskakizun hori betetzeko. Amianto-erroldei buruzko IVAPen ikastaroak egin berri dira, eta uda ostean online ikastaroa jarriko da abian, konpostagailu-maisu titulua lortzeko. 

Alkatetzen Itunari atxikitzeko bultzada

Ondoren, Mari Mar Alonsok, Ihobeko Ekintza Klimatikoko zuzendariak, tokiko erakundeak Klima eta Energiaren Tokiko Planera batzera animatu zituen. Horretarako, Udalsarea 2030ek dokumentu bat jarri du eskuragarri, lizitazio hori egiterakoan kontuan hartu beharreko gakoekin, “udalerrira bideratuta eta ekintzara bideratuta dagoena”. Planaren helburuak hauek dira: berotegi-efektuko gasen isuriak murriztea, energia-eraginkortasuna handitzea, energia berriztagarrien erabilera sustatzea eta klima-aldaketaren aurrean lurraldeak duen erresilientzia tokiko eremutik ziurtatzea.

Horrez gain, Alonsok nabarmendu zuen Ihobek zer tresna ematen dituen eskualde eta herri mailako emisioak eta karbono-aztarna kalkulatzeko, eta dagoeneko eskuragarri daudela 2023rako. Era berean, Alkatetzen Itunarekiko atxikimendu gehiago lortzeko premian jarri zuen arreta: “Saiatuak gara, baina ez gara behar dugun pausoa ematen ari”, gogorarazi zuen. Horretarako, Asteklimaren hurrengo edizioaren baitan “Alkatetzen Ituna aitortzeko ekitaldi bat” lantzen ari direla azaldu zuen Alonsok, edo COP30aren (Klima Aldaketari buruzko Nazio Batuen Konferentzia 2025) aurreko ekitaldi gisa, irailean “atxikimendura deituko duen jardunaldi batekin”. Alkatetzen Itunean parte hartzeko aukeretako bat LIFE finantzazioa duten Europako proiektuetan parte hartu ahal izatea zela ere azaldu zuen. 

Jasangarritasun energetikoaren arloko proiektuak eta dirulaguntzak

Ondoren, EEEko Julen Rodriguezek jasangarritasun energetikoarekin lotutako udalek jaso ditzaketen dirulaguntzak aurkeztu zituen. Horien artean daude argiteria publikoari eta jasangarritasun energetikoa hobetzeko udal-instalazioei buruzko azterketak eta auditoriak; MOVES III programa, mugikortasun elektrikorako sustapenekin; edo Gauzatu Energia, aurrerakin itzulgarriekin.

Eskoriatzako (Gipuzkoa) udalerrian kasu praktiko bat ere aurkeztu zen, bi udal-eraikin, kiroldegi bat eta ikastetxe bat klimatizatzeko truke geotermikoari buruzkoa. Juan Manuel Sáez Iturriozek, Eskoriatzako Udaleko hirigintza aholkulari teknikoak, proiektu honek suposatzen duen aurrezkiaz gain, “guretzat garrantzitsuena deskarbonizazioa” dela azpimarratu zuen.

Ane Sainz-Trápagak, Telurreko azterlan eta geometria arduradunak, proiektuaren enpresa arduradunak, ekimenak udalerriari suposatu dituen onurak nabarmendu nahi izan zituen. “Instalazioen potentzia 356 KW-koa da, eta horrek bi eraikinen eskariaren % 77 betetzen du. Gainera, gasarekiko aurrezpena % 50ekoa da, 65.000 €guztira”, adierazi zuen. Nabarmentzekoa da 573.000 euroko laguntza eman dela, inbertsioaren % 73.

Saioak lurzoruaren babeserako estrategian tokiko esparrutik lan egiteko perspektiba integralarekin abiatu zen, alde batetik, udal hirigintza planeamenduaren ardatz egituratzaile gisa, Zumarragako (Gipuzkoa) udalerriak HAPOren planteamendua aurkeztuta, eta bestetik, modu zehatzagoan, Erandioko (Bizkaia) udalerriko HAPOn lurzoru hutsen inbentario bat txertatuta.

Ainhoa Barbancho Zumarragako Udaleko teknikariak bere HAPOa berrikusteko hasi duten prozesua aurkeztu zuen. Bertan, 10 hirigintza eta ingurumen helburu dituen dekalogo bat ezarri dute. Damian Matiasek, Territorio y Ciudad enpresako ingurumen-adituak, Taper arkitektura-estudioarekin batera lan hori egiten ari denak, adierazi zuen Zumarraga 17 urte daramatzala iraunkortasunean eta lurzoruaren babesean eta zaintzan zentratuta. “Dagoena birgaitzeko eta eraikitakoa berrerabiltzeko” helburu argiarekin, udalerriarentzat abantailak lortzen direla ziurtatu zuen, hala nola bere ahalmen ekonomikoa indartzea, gorabidean dauden jardueren lehiakortasuna sustatuz. “Lurzorua baliabide berriztaezina da, eta aktibo giltzarria da ekologia, merkataritza, ekoizpen edo klima arloetan”, adierazi zuen.

Bestalde, Nerea Ormaetxe eta Inge Izagirre udal arkitektoek Erandion egindako lana aurkeztu zuten, hutsik zeuden lurzoruen inbentario baten bidez. Adierazi zutenez, udalerri honen erronka nagusietako bat lurzoru kudeagarriaren eza da. “Metro karratu asko ditugu industrialdeen hondarrekin, eta erabiltzen ez den azalera handia dago. Erandiok oso lurzoru publiko gutxi du, eta premiazkoena lurzoru hori gaitzea eta zabaltzea da”, azaldu zuten.

Metodologia berritzaile bat lantzen ari da Ihobe, toki mailan espazio eta lurzoru hutsen kudeaketa sistematikoagoa, azkarragoa eta errazagoa izan dadin.

Lurzoruaren degradazio/okupazio garbiko zero lurzorua babesteko estrategiaren helburuari dagokionez, Loli Lorenzok, Ihoberen teknikariak, adierazi zuen metodologia berritzaile bat lantzen ari direla kudeaketa sistematikoagoa, bizkorragoa eta erraztaileagoa izan dadin toki mailan hutsik dauden espazio eta lurzoruen kudeaketan. Horretarako, kontraste-talde batekin lan egin aurreikusi da, hirigintza-plangintzako edozein figura berrikusteko prozesuetan dauden udalerriak gonbidatzeko. 

Erosketa eta kontratazio berdearen hirugarren programa

Bileran aztertu zen beste gaietako bat toki-erakundeek Erosketa eta Kontratazio Berdearen Programan parte hartzeko duten aukera izan zen. Javier Vázquez Matillak, Kontratazio Publikoko aholkulariak, modu telematikoan parte hartu zuen, eta “kontratazio publiko berdea erantzukizun gisa ikusteak” duen garrantzia nabarmendu zuen, “ez baita ahaztu behar BPGren % 13 dela”. Ildo horretan, azpimarratu zuen "sektore publikoak sektore pribatua erakar dezakeela eta erakarri behar duela bide horretan mobilizatzeko".

Loli Lorenzo Ihobeko teknikariak, berriz, udalerriek eta erakundeek programarekin bat egitearen garrantzia nabarmendu zuen, “aurrera egiteko aukerak izateko”. Azaldu zuenez, gaur egun Erosketa eta Kontratazio Berdearen hirugarren Programarekin ari dira lanean. Programa horrek alderdi publikoa eta pribatua inplikatzen ditu, zerbitzuak eta hornidurak kontratatzeko alderdi guztiak behar bezala identifikatzeko, ingurumen-irizpideak kontuan har ditzaten. Horrez gain, erosketa publiko berdearekin lotutako legeriaren errepasoa egin zuen, hala nola Trantsizio Energetikoaren eta Klima Aldaketaren Euskal Autonomia Erkidegoko Legearena. Lege horren arabera, “produktu edo zerbitzu guztiek karbono-aztarna jaso beharko dute”, edo garatuko den karbono-aztarnaren erregistroarena. Erregistro horretan izena eman ahal izango dute eragileek, borondatez.